آزمون تی دو نمونه ای یا t مستقل جزو آزمون های پارامتری است. این آزمون برای مقایسۀ میانگین دو جامعه کاربرد دارد به عنوان مثال بررسی تفاوت میانگین نمرۀ ادبیات دانش آموزان دختر و پسر. در این آزمون یک متغیر، متغیر مستقل یا متغیر گروه بندی است مانند جنس، وضعیت تأهل و متغیر دیگر متغیر وابسته محسوب می شود مانند نمره، قد یا هر متغیر کمی دیگری.
آزمون تی مستقل معمولاً برای نمونه های کوچک استفاده می شود، در این آزمون واریانس جامعه معلوم نیست. در صورتی که حجم نمونه زیاد باشد به جای این آزمون از آزمون z یا آزمون نرمال استفاده می شود.
زمانیکه متغیر گروه بندی یا متغیر مستقل دو بعدی باشد مانند جنس (زن، مرد)، وضعیت تأهل (مجرد، متأهل)، وضعیت شغلی (شاغل، بیکار) و ... و متغیر وابسته کمی باشد از این آزمون استفاده می شود. در حالیکه اگر متغیر مستقل بیش از دو بعد داشته باشد مانند تحصیلات (بیسواد، دیپلم، لیسانس، فوق لیسانس و ...)، وضعیت تأهل (مجرد، متأهل، بیوه و ...)، نوع شغل (کارمند، کارگر، آزاد، بازنشسته و ...) از آزمون آنالیز واریانس یا F استفاده می شود.
فرض اولیه در این آزمون: اختلاف معناداری بین میانگین دو جامعه وجود ندارد.
فرض مخالف در این آزمون: اختلاف معناداری بین میانگین دو جامعه وجود دارد.
