لیزرل و مدل معادلات ساختاری

واژه لیزرل (Lisrel) مخفف ارتباطات ساختاری خطی (یا linear structural relations) است، از این نرم افزار برای انجام مدلهای معادلات ساختاری (structural equation modeling) یا به صورت مخفف SEM استفاده میشود.  تحلیل عاملی، تحلیل مسیر و رگرسیون همگی حالات خاصی از SEM هستند.

در لیزرل با دو نوع متغیر سر و کار داریم: متغیرهای پنهان یا مشاهده نشده (latent) و متغیرهای آشکار یا مشاهده شده. جذابیت SEM در این است که می تواند با استفاده از متغیرهای آشکار به بررسی روابط متغیرهای پنهان با یکدیگر بپردازد. به عنوان مثال می توان برای تعیین تأثیر هوش بر رضایت از زندگی دیاگرامی را به صورت زیر رسم کرد. به این ترتیب سوالات 1-3 پرسشنامه (متغیرهای آشکار)، هوش افراد (متغیر پنهان) را تعیین می کنند و سوالات 6-10 (متغیرهای آشکار) نیز رضایت از زندگی (متغیر پنهان) را مشخص می کنند. از طرفی با توجه به جهت پیکان بین دو متغیر پنهان، مشخص می شود که در این مدل، رضایت، متغیر پنهان درونزا و هوش، متغیر پنهان برونزا است.